85. ROCZNICA ZBRODNI KATYŃSKIEJ
1940-2025
ROK 2025 Rokiem Polskich Bohaterów z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc.

Zbrodnia Katyńska to akt ludobójstwa dokonany przez funkcjonariuszy NKWD na polskich jeńcach wojennych przetrzymywanych w sowieckich obozach zagłady oraz więzieniach Zachodniej Białorusi i Ukrainy, przez lata trzymany w tajemnicy przez władze radzieckie.

Zbrodnia trwała miesiącami od września 1939, kiedy to polscy oficerowie zaczęli trafiać do niewoli. Początkowo nic nie zapowiadało nadchodzącej masakry. Warunki były trudne, ale z racji na brak oficjalnego stanu wojny między Polską a Związkiem Sowieckim oficjalnie byli uznawani za internowanych. Centralna władza sowiecka rozważała dwie możliwości w sprawie polskich oficerów: pozyskanie ich do partii bolszewickiej albo likwidacje. W związku z faktem im przeprowadzana wśród jeńców propaganda nie przyniosła oczekiwanych skutków, zdecydowano się na drugą opcję.

2 marca Ludowy Komisarz Spraw Wewnętrznych ZSRR Ławrientij Beria wystosował do Józefa Stalina notatkę z prośbą o zlikwidowanie polskich jeńców, których określił jako „wrogów ZSRR”.

5 marca 1940 Józef Stalin podpisał rozkaz rozstrzelania więźniów, zwany tajną uchwałą Biura Politycznego Komitety Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego.

Od 1 kwietnia 1940 szef Zarządu ds. Jeńców Wojennych Piotr Soprunienko codziennie telefonował do komendantów obozów, przekazując spisy nazwisk osób przeznaczonych do wyjazdu.

Przez cały kwiecień i maj 1940 z obozów wyjeżdżały transporty jeńców do siedziby zarządów NKWD w Smoleńsku, Charkowie i Kalininie, gdzie żołnierze byli mordowani.

13 kwietnia 1943 roku, ujawniono informację o masowych grobach oficerów Wojska Polskiego, więzionych po 17 września 1939 w Katyniu koło Smoleńska. W mogiłach spoczywały szczątki przeszło 4 tysięcy zamordowanych obywateli II Rzeczypospolitej.

Jak pisał w swoich wspomnieniach prof. Stanisław Swianiewicz, jedyny polski oficer który widział wyładunek jeńców na stacji Gniezdowo, skąd przewożono ich do Lasu Katyńskiego, „Na placu stał zwykły pasażerski autobus zwykłych rozmiarów z zasmarowanymi wapnem oknami. Autobus zbierał około 30 jeńców i znikał za drzewami. (…) Lecz wówczas wśród blasków owego wiosennego dnia, nie przyszło mi do głowy, że przecież to może być egzekucja”.

plakat

https://ipn.gov.pl/download/89/414060/INFOGRAFIKIIPNZBRODIAKATYNSKAPLIKDODRUKU.pdf

Ciała oficerów grzebano w Lesie Katyńskim, Charkowie – Piatichatkach i Miednoje. NKWD w tym czasie rozstrzelała więźniów ze wschodniej części Polski w Kijowie, Charkowie i Mińsku.
W obozach przebywali przedstawiciele polskiej elity intelektualnej i społecznej. Oprócz oficerów Wojska Polskiego, funkcjonariuszy Policji Państwowej, Straży Więziennej, Straży Granicznej, Korpusu Ochrony Pogranicza i innych służb mundurowych, byli też oficerowie rezerwy, m.in. adwokaci, archeolodzy, prawnicy lekarze, sędziowie, prokuratorzy, urzędnicy, działacze społeczni, księża i naukowcy.

Ofiarami zbrodni katyńskiej padło 14546 oficerów Wojska Polskiego i policjantów wziętych do niewoli sowieckiej we wrześniu 1939 roku oraz 7305 więźniów politycznych. Wszyscy zostali zabici strzałem w tył głowy przez katów ze stalinowskiej policji politycznej, NKWD.

https://ipn.gov.pl/download/89/414060/INFOGRAFIKIIPNZBRODIAKATYNSKAPLIKDODRUKU.pdf

Do dziś nie wyjaśniono wszystkich kwestii związanych ze zbrodnią. Nie znamy nazwisk wszystkich ofiar ani miejsca ich pochówku.

Mord dokonany na ponad 21 tys. Polaków przez lata był trzymany w tajemnicy przez władze radzieckie. 13 kwietnia 1943 roku berlińskie radio podało informację o odkryciu w katyńskim kompleksie leśnym masowych grobów polskich oficerów, zamordowanych przez funkcjonariuszy NKWD i ten dzień uznawany jest za oficjalne ujawnienie Zbrodni Katyńskiej.
17 kwietnia 1943 roku Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie zwrócił się z prośbą do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o zbadanie tej sprawy oraz przeprowadzenie prac ekshumacyjnych. Jednocześnie z taką samą prośbą do PCK zwrócili się Niemcy.

Rząd polski od dłuższego czasu poszukiwał zaginionych w ZSRR jeńców. Domagał się wyjaśnień odnośnie miejsca przebywania i informacji dlaczego nie są oni zwalniani. Odpowiedzi nie uzyskano. Reakcją strony sowieckiej na ujawnienie Zbrodni Katyńskiej było zerwanie stosunków dyplomatycznych z Polską w nocy z 25 na 26 kwietnia 1943, której domniemanym powodem była współpraca Polskiego Rządu z III Rzeszą Niemiecką.

Prawda o zbrodni była bardzo długo ukrywana i publicznie zakłamywana. Dopiero w 1990 roku Prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow przyznał, że mordu w 1940 w Katyniu dokonali Rosjanie i była to jedna ze zbrodni stalinizmu, nie nazwał jej jednak ludobójstwem, lecz „zwykłym przestępstwem”. W ramach ocieplenia stosunków w 1992 roku Prezydent Rosji Borys Jelcyn zadecydował o udostępnieniu stronie polskiej dokumentów na temat Zbrodni Katyńskiej.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 14 listopada 2007 przyjęto uchwałę „W hołdzie Ofiarom Zbrodni Katyńskiej oraz dla uczczenia pamięci wszystkich wymordowanych przez NKWD na mocy decyzji naczelnych władz Związku Sowieckiego z 5 marca 1940 roku, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia dzień 13 kwietnia Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.”
Zbrodnia Katyńska jest dziś jawnie uznawana za ludobójstwo, zbrodnię wojenną i zbrodnię przeciwko ludzkości. Egzekucje były prowadzone w ścisłej tajemnicy – ofiary pochowano w masowych grobach m.in. w Katyniu i Miednoje.

Obecnie istnieją cztery oficjalne Cmentarze Ofiar Zbrodni Katyńskiej:

W całym naszym kraju znajduje się wiele pomników i tablic poświęconych ofiarom radzieckiej zbrodni. Polacy nie zapomnieli o funkcjonariuszach i oficerach, którzy zostali bestialsko zamordowani. Wykonując wzorowo swoje obowiązki, budowali zaufanie obywateli do formacji, w których służyli. Za to należy Im złożyć hołd i oddać należny szacunek.
Zapraszamy wszystkich mieszkańców na uroczysty „Apel w hołdzie poległym” w dniu 14 kwietnia 2025 r. o godz. 12:00 na plac pamięci przy Cmentarzu Komunalnym w Jasieniu. Oddamy cześć naszym zmarłym i poświęcimy im chwilę zadumy razem z naszymi harcerzami, pocztami sztandarowymi Szkół, Urzędu, Strażakami i Stowarzyszeniem Szaruga. Was też nie może zabraknąć w tej chwili.
„Straszny ten ludzki los- los Polaka” mjr Adam Solski

Zapraszamy wszystkich mieszkańców na uroczysty „Apel w hołdzie poległym” w dniu 14 kwietnia 2025 r. o godz. 12:00 na plac pamięci przy Cmentarzu Komunalnym w Jasieniu. Oddamy cześć naszym zmarłym i poświęcimy im chwilę zadumy razem z naszymi harcerzami, pocztami sztandarowymi Szkół, Urzędu, Strażakami i Stowarzyszeniem Szaruga. Was też nie może zabraknąć w tej chwili.